MÜ’MİN’İ İNŞÂ ETME BAĞLAMINDA EBÛ MUHAMMED SEHL et-TÜSTERÎ’NİN ŞART KOŞTUĞU “YEDİ TEMEL KURAL”INA DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Kur’ân-ı Kerim, nüzulünden itibaren tefsir edilmeye başlanan ilâhî bir kitaptır. Onun ilk müfessirinin Hz. Peygamber olduğu konusunda ittifak vardır. Bu itibarla farklı etnik kökenden İslâm’a giren bütün milletlerin alimleri tarafından Kur’ân’ın tefsiri yapılmıştır denebilir. Bazı müfessirler, Kur’ân’ı, Kur’ân ayetleri ve Peygamber’in hadisleriyle etmeyi tercih ederken, bazıları ise ayet hadislerin yanı sıra kişisel görüş yorumlarını, gerektiğinde sahip mezhep kanaat çevresinin düşünsel dinamiklerini kapsamında ifade etmiştir. Tefsir usulü alanında çeşidi “rivayet tefsiri”, ikincisi “dirayet tefsiri” diye adlandırılmıştır. Adı geçen türlerinin dışında üçüncü türü vardır ki o, müfessirin hissettiği ilham işaretler doğrultusunda yaptığı tefsirdir usul bu çeşit tefsire “işârî tefsir” demiştir. formatta yapanların ilki Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-Azîm adlı tefsirin sahibi Ebû Muhammed Sehl b. Abdullâh et-Tüsterî’dir (ö.283/896). Kendisi, tefsirinde mü’minin hem dünyada ahirette kurtuluşa erebilmesi için hayatında yedi temel değeri uygulamasını şart koşmuştur. 
 Tüsterî’nin vurguladığı prensibin birincisi Allah’ın Kitabı’na sarılmaktır. Tüsterî’ye göre buyruklarına itaat etme, hayatın özü değerindedir. Tüsterî, Kur’ân’ın, Allah ile kulları arasında ip olduğunu, ancak onun sayesinde dosdoğru yolun bulunabileceği görüşündedir. ikinci prensip, sünnetine uymaktır. Kur’ân’a bağlı kalmanın, Peygamber’e tabi olmakla mümkün olduğunu vurgulamış, farzların sünnet ibadetlerle tamamlanacağını söylemiştir. ilkeden üçüncüsü, mü’min kimsenin, rızkını helal temiz olanlardan seçmesi, konuda hassasiyet göstermesidir. Kendisi gerek gerekse sohbetlerinde alanın, oldukça önemli olduğuna dikkat çekmiştir. dördüncü prensip olarak canlılara karşı eziyet işkenceden sakınmayı kabul sakınmayı, mü’mini cennete götüren yollardan biri görmüştür. beşinci günahlardan kaçınmaktır. alanı çok önemsemiş, müminin yere belirtmiştir.
 en hassas konulardan de tevbedir. kişinin hatasından hemen sonra tevbe etmesi kendi yanlışını düzeltmesi zorunda aksi takdirde söz konusu tevbesinin hiçbir değerinin kalmayacağını İşârî ekolünden sayılan Tüsterî’den birçok müfessir Onlardan kimisi takdir etmiş eleştirmiştir. Onu övenlerin başında İshâk Ahmed es-Sa‘lebî (ö.427/1035) gelmektedir. nakiller yapan müfessirlerden el-Kurtubî (ö.671/1273), Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân Alî İbnü’l-Cevzî (ö.597/1201) İbn Teymiyye’yi (ö.728/1328) saymak mümkündür. Mesela işârî yapanlara sert davranan Teymiyye, bazı görüşleri Tüsterî’yi edenlerden diğeri günümüzde yaşayan el-Magrâvî’dir. Magrâvî, Tüsterî’nin, tasavvuf adıyla edilemez konuşmalar yaptığını ama noktalarda Selef’in görüşleriyle uyuştuğunu belirtmekten geri durmamıştır.
 çalışmada kısa biyografisi, sıraladığı lehinde aleyhinde eden şahsiyetler ele alınmıştır.